+4886
S Ö Z A L T I
son gündəm:
bugün bəyənilənlər:
+6282
türklərin ən əski çağlardan yaddaşına hopturduğu, bugünümüzədək həmin yaddaşın, dünyagörüşünün təqdimatını verərək, özündə kainata, dünyaya baxış açısını ehtiva edən sistemdir. türk mifologiyası çox zəngindir. istər burdakı hadisələrə görə, istərsə də bu miflərdə yer alan varlıqların müxtəlifliyi və rəngarəngliyinə görə. türk mifik dünyasında səmaya, göyə xüsusi bir inam vardı. bu inamın nəticəsində qədim türklərdə səmaya qarşı xüsusi bir inam formalaşmışdır ki, səma anlayışı bizlərə tenqri olaraq ötürülmüşdür. (orxan-yenisey abidələrindən) azərbaycan türkləri buna qaraxan, türküstan türkləri göktanrı, altaylar tanrıxan, və s kimi müraciət etmişlər. türk mifologiyasına görə, əvvəllər yalnız tanrı vardı. və tanrı yalnızlığından usanaraq varlıq yaratmaq iddiasına düşür. beləliklə, sudan ülgen tanrını yaradır. suyun üzündə hərəkət edən gildən isə erlik tanrını yaradır. sonaradan ülgen xeyrin, erlik tanri isə şərin simvoluna çevrilmişdir. əfsanəyə görə, ülgen yeni varlıqlar yaradır lakin, bu varlıqlara can verə bilmir və can üçün quzğunu atası tanrının yanına göndərərək, ondan can almasını istəyir. quzğun canı götürərək, ülgenə çatdırmağa çalışır. lakin yolda inək leşi görür və ac olduğundan aşağı enir və beləliklə, canı dimdiyindən buraxır və ülgenə çatdıra bilmir. bundan xəbər tutan erlik ülgenin yaratmış olduğu varlıqların yanına gələrək onlara öz nəfəsindən can verir. bununla da ülgenin kamil varlıq yaratmaq arzusu puç olur. erlik bu məsələdə qardaşına paxıllıq edərək, atasının ülgenə daha çox dəyər verdiyini düşünür. hər fürsətdəcə ülgeni vurmağa çalışır. həmin gündən də qardaş düşmənçiliyinin əsası qoyulur. bu mif bizə heç də yad deyil, göründüyü kimi habil və qabil arasındaki münasibətlərə çox oxşayır. istisna deyil ki, əksər mədəniyyətlər və xalqlar kimi ərəblər də türk dünyagörüşündən yararlanmışlar.
ülgen və erlikdən başqa tanrı humay, albastı, yersub, (suyla) adlı tanrılar da yaratmışdır. tanrı humay günəşdən törəmiş, ana başlanğıcıdır. rəngi isə mavidir. albastı qadın olaraq təsvir olunur və yeraltı ruhların tanrısı hesab olunur, insanlar arasında ölüm toxumu səpir. yersub isə təbiətin, daha doğrusu suyun tanrısıdır. hər zaman su başında oturar. buna görə də azərbaycanlılar suyun yanından keçərkən salam verməyi savab hesab edərlər. yaxud suya zibil atmağı, suyu çirkləndirməyi günah oalraq bilərlər. bu da bizim mif yaddaşımızla əlaqədardır.
ülgen və erlik arasındakı düşmənçiliyi görən tanrı kainatın ənginliklərinə çəkilir və göyü yerdən ayırır. və onu bir neçə təbəqəyə bölür. azərbaycan türklərinə görə tanrı göyü 7 təbəqəyə bölmüşdür. məhz buna görə də, 7 müqəddəs rəqəm hesab olunur. bundan sonra tanrı ilk insanı, oğuz u yaratmaq qərarına gəlir. beləliklə, tanrı oğuzu bir ağacın başında yerə endirir. məhz bu ağac bəzi mənbələrə görə qayın ağacı olmuşdur (sibir türklərinə görə). azərbaycan və anadolu türkləri isə bunun palıd ağacı olduğunu qeyd edir. əksər türk mənbələrində oğuz "ulu əcdad" olaraq anılır. əfsanəyə görə, oğuz uzun müddət bu ağacın başında qalmış, sonradan tanrının köməyi ilə yerə düşmüşdür. bir gün, oğuz göydən ay kimi parlaq, gözəl bir qızın endiyini görür. həmin qızı sevir, izdivaca girir. beləliklə, oğuzun 3 övladı: ay, gün, ulduz dünyaya gəlir. bir müddət keçdikdən sonra, oğuz ova çıxır. ovda bir ağacın koğuşunda gözəl bir qız görür. həmin qızı sevir, evlənir bu qızdan da 3 övladı: göy, dağ, dəniz dünyaya gəlir. günlərin birində oğuzun yaxın adamlarından biri yuxu görür və bunu oğuza nəql edir. deyir ki, bu yuxumun gerçəkləşməyini istəyirəm və gərək oğulların bunu həyata keçirə. bu məqsədlə, oğuz ay, gün, ulduzu batıya, göy, dağ, dənizi isə doğuya ova göndərir. ovdan qayıdan səma oğulları qızıl bir yay, torpaq oğulları isə üç gümüş ox tapırlar. bununla da oğuz yığıncaq çağırır və iki böyük çadır qurdurur. səma oğullarının çadırının başından qara qoyun, torpaq oğullarının çadırının başından isə ağ qoyun asır və deyir ki, ay, gün, ulduz, sizləri və sizdən törəyəcəkləri bozoklar, göy, dəniz, dağ sizdən törəyəcək və sizin davamçılarınızı isə üçoklar adlandırıram və ataları oğuz vəsiyyət edir : özümdən sonra böyük oğlum günü elin xanı elan edirəm. nə qədər ki, bozoklar hakimiyyətdə olacaq və kiçik qardaşları üçoklar onların yanında olacaq, dəstək çıxacaq, o zaman heç bir zaman heç kim bizə üstün gələ bilməz. yox əgər, bu ənənə pozular, üçoklar hakimiyyəti ələ alarlarsa, o zaman elimiz zəyif düşər, düşmənlər bizi məğlub edərlər.
kitabi-dədə qorqud dastanından da görürük ki, iç oğuzlar, yəni hakimiyyətdə olanlar bozoklar, dış oğuz isə üçoklardır. bozokların hakimiyyəti zamanı heç bir düşmən oğuz elinə baya bilmir, məğlub olurlar. lakin dış oğuzun iç oğuza xilaf çıxması nəticəsində tarazılıq pozulur və oğuz eli zəyifləyir. həmçinin bu tarazılığı ağqoyunlu-qaraqoyunlu münasibətlərindən də görmək olur. qaraqoyunlular bozoklar, ağqoyunlular isə üçoklar idilər. ağqoyunluların qaraqoyunluları süquta uğratması ilə yenə tarazılıq pozulur. və yenə türk dünyası və xüsusən oğuzlar ciddi zərbələr almış olurlar. burdan da görürük ki, oğuzun sözlərində bir həqiqət var.
nə qədər əfsanə, nağıl kimi görüksə belə, bu türk mifologiyası əksər təlimlərə, millətlərin dünyagörüşünə, mədəniyyətinə bilavasitə və ya dolayı yolla təsir göstərmiş, dərin izlər buraxmağı başarmışdır.
ülgen və erlikdən başqa tanrı humay, albastı, yersub, (suyla) adlı tanrılar da yaratmışdır. tanrı humay günəşdən törəmiş, ana başlanğıcıdır. rəngi isə mavidir. albastı qadın olaraq təsvir olunur və yeraltı ruhların tanrısı hesab olunur, insanlar arasında ölüm toxumu səpir. yersub isə təbiətin, daha doğrusu suyun tanrısıdır. hər zaman su başında oturar. buna görə də azərbaycanlılar suyun yanından keçərkən salam verməyi savab hesab edərlər. yaxud suya zibil atmağı, suyu çirkləndirməyi günah oalraq bilərlər. bu da bizim mif yaddaşımızla əlaqədardır.
ülgen və erlik arasındakı düşmənçiliyi görən tanrı kainatın ənginliklərinə çəkilir və göyü yerdən ayırır. və onu bir neçə təbəqəyə bölür. azərbaycan türklərinə görə tanrı göyü 7 təbəqəyə bölmüşdür. məhz buna görə də, 7 müqəddəs rəqəm hesab olunur. bundan sonra tanrı ilk insanı, oğuz u yaratmaq qərarına gəlir. beləliklə, tanrı oğuzu bir ağacın başında yerə endirir. məhz bu ağac bəzi mənbələrə görə qayın ağacı olmuşdur (sibir türklərinə görə). azərbaycan və anadolu türkləri isə bunun palıd ağacı olduğunu qeyd edir. əksər türk mənbələrində oğuz "ulu əcdad" olaraq anılır. əfsanəyə görə, oğuz uzun müddət bu ağacın başında qalmış, sonradan tanrının köməyi ilə yerə düşmüşdür. bir gün, oğuz göydən ay kimi parlaq, gözəl bir qızın endiyini görür. həmin qızı sevir, izdivaca girir. beləliklə, oğuzun 3 övladı: ay, gün, ulduz dünyaya gəlir. bir müddət keçdikdən sonra, oğuz ova çıxır. ovda bir ağacın koğuşunda gözəl bir qız görür. həmin qızı sevir, evlənir bu qızdan da 3 övladı: göy, dağ, dəniz dünyaya gəlir. günlərin birində oğuzun yaxın adamlarından biri yuxu görür və bunu oğuza nəql edir. deyir ki, bu yuxumun gerçəkləşməyini istəyirəm və gərək oğulların bunu həyata keçirə. bu məqsədlə, oğuz ay, gün, ulduzu batıya, göy, dağ, dənizi isə doğuya ova göndərir. ovdan qayıdan səma oğulları qızıl bir yay, torpaq oğulları isə üç gümüş ox tapırlar. bununla da oğuz yığıncaq çağırır və iki böyük çadır qurdurur. səma oğullarının çadırının başından qara qoyun, torpaq oğullarının çadırının başından isə ağ qoyun asır və deyir ki, ay, gün, ulduz, sizləri və sizdən törəyəcəkləri bozoklar, göy, dəniz, dağ sizdən törəyəcək və sizin davamçılarınızı isə üçoklar adlandırıram və ataları oğuz vəsiyyət edir : özümdən sonra böyük oğlum günü elin xanı elan edirəm. nə qədər ki, bozoklar hakimiyyətdə olacaq və kiçik qardaşları üçoklar onların yanında olacaq, dəstək çıxacaq, o zaman heç bir zaman heç kim bizə üstün gələ bilməz. yox əgər, bu ənənə pozular, üçoklar hakimiyyəti ələ alarlarsa, o zaman elimiz zəyif düşər, düşmənlər bizi məğlub edərlər.
kitabi-dədə qorqud dastanından da görürük ki, iç oğuzlar, yəni hakimiyyətdə olanlar bozoklar, dış oğuz isə üçoklardır. bozokların hakimiyyəti zamanı heç bir düşmən oğuz elinə baya bilmir, məğlub olurlar. lakin dış oğuzun iç oğuza xilaf çıxması nəticəsində tarazılıq pozulur və oğuz eli zəyifləyir. həmçinin bu tarazılığı ağqoyunlu-qaraqoyunlu münasibətlərindən də görmək olur. qaraqoyunlular bozoklar, ağqoyunlular isə üçoklar idilər. ağqoyunluların qaraqoyunluları süquta uğratması ilə yenə tarazılıq pozulur. və yenə türk dünyası və xüsusən oğuzlar ciddi zərbələr almış olurlar. burdan da görürük ki, oğuzun sözlərində bir həqiqət var.
nə qədər əfsanə, nağıl kimi görüksə belə, bu türk mifologiyası əksər təlimlərə, millətlərin dünyagörüşünə, mədəniyyətinə bilavasitə və ya dolayı yolla təsir göstərmiş, dərin izlər buraxmağı başarmışdır.
+ 19 əjdaha! maraqlı 02.10.2016-17:20, verter
+6282 oxunma
#232411
+1261
MMT — "Modern Pul Nəzəriyyəsi" deməkdir. Əsas fikir budur:Bir ölkənin öz valyutasını çap edə bilməsi onun borc və xərc limitlərini əslində məhdudlaşdırmır.
Sadə şəkildə desək:
Əgər dövlət öz valyutasını çap edə bilirsə (məsələn, ABŞ dolları), o zaman:
İstədiyi qədər borc götürə bilər
Vergi yığmaqla deyil, pul çap etməklə də xərclərini qarşılaya bilər
Əsas narahatlıq borc yox, inflyasiya olmalıdır
MMT-nin əsas tezisləri:
1. Dövlətin borc limiti yoxdur (öz valyutasını çap edə bildiyi müddətcə)
ABŞ, Yaponiya, İngiltərə kimi ölkələr istədikləri qədər borclana bilər.
Çünki öz borclarını öz çap etdikləri pulla ödəyə bilərlər.
2. Vergi — dövlət üçün pul qazanmaq deyil
Ənənəvi yanaşma: Dövlət vergi yığır → sonra pul xərcləyir
MMT yanaşması: Dövlət pul xərcləyir → vergi ilə dövriyyədəki pulu azaldır (inflyasiyanı idarə edir)
3. İnflyasiya həddi əsas sərhəddir
Pul çapı yalnız inflyasiya yaratmadığı müddətcə problem deyil
Pul dövriyyəsi iqtisadi artımı təmin edirsə, çap et, xərclə
MMT tərəfdarları deyir ki:
“Əgər ölkədə işsizlik varsa, hökumət daha çox pul xərcləməlidir. Bu, həm iqtisadiyyatı canlandırar, həm də cəmiyyətə fayda gətirər.”
MMT tənqidçiləri isə deyir:
“Bu, hiperinflyasiya ilə nəticələnə bilər (baxma: Venesuela, Zimbabve) və dövlət məsuliyyətsiz xərclərə sürüklənə bilər.”
Harada tətbiq olunub?
ABŞ və Yaponiya bəzən MMT-yə bənzər siyasətlər tətbiq edir (amma rəsmi olaraq MMT deyillər).
Pandemiya zamanı ABŞ trilyonlarla dollar stimulus paketi çap edib dağıtdı — bu, MMT təcrübəsinə çox bənzəyir.
Bu nəzəriyyə göstərir ki, "dövlət borcludur" dedikdə, qorxmalı deyilik — əsas məsələ o borcun düzgün idarə olunması və pulun real iqtisadiyyatda işləməsidir.
+1990
Soyuq söz eşitmiş könül,yüz yaz görsə,isinməzBu gün Mikayıl Müşfiqin anadan olduğu gündür.
+844
Tutmaq deməyəcəm buna, normal tanışlıq deyim mən yenə də. Bu yaxınlarda başıma bir şey gəldi. Minifutbol çempionatına görə bulvarda 10 gün müddətinə tədbirfason bir şey keçirilirdi, əyləncəli oyunlar falan var idi. Nəysə, təsadüfən ora getmişdim mən də. Orda könüllü olan bir qız var idi, 1.60 boylarında əsmər, şirin qız idi. Amma ilk gördüyüm andan qıza qanım isindi, sanki bir şey oldu amma nə olduğunu bilmədim mən də. Sırf o qıza görə neçə gün getdim ora. Baxışıb eləyirdik, həqiqətən bu səfər olacaqmış kimi hiss elədim. Yaxınlaşıb bir şeylər deməyə çox cəhd elədim, hərgün əli boş evə qayıdanda, sabah eləyəcəm dedim özümə. Amma bacara bilmədim. Sosialdan playboy olmaq başqa şeydi, amma real həyatda hansısa qıza yaxınlaşmaqda 0 təcrübəm var. Yox cavabı almaq, ya da olmasını istəmədiyin hər hansısa bir şeyin olması riski də var deyə, adam lap çəkinir. İş gəldi tədbirin son gününə, yenə çox cəhd elədim, amma sadəcə cəhd elədim. Başqa bir şey elədiyim yox idi. Tədbir bitişində özümü toparlayıb yaxınlaşacam deyərkən nə olsa yaxşıdı? Bu qız və 2 nəfər rəfiqəsinə 3 oğlan yaxınlaşdı, bildiyin adama 1 nəfər düşür. Nəsə gördüm arada isinişmə var. Mən də aralıdan baxdım bunlara, arxalarıya səssizcə metroya qədər getdim. Sahil metrosuna birlikdə düşdülər. Qaqaşlara mən yeyə bilmirəm, alın siz yeyin dedim tam olaraq. Sonra özümə dedim ki, bu qatar getdi. Sənə qalan qatarın arxasından baxıb əl sallamaq oldu. Təbii ki, ona da cürətin varsa. Siz siz olun ağlınıza gələn ilk şeyi elə ordaca eləyin, yoxsa sonra gec olur. Bu hər mövzuda belədir. Risk eləməyən şampan şərabından dada bilməz deyiblər. Bakı balaca şəhərdir, əlbət rastlaşarıq. Amma gedən qatar geri qayıtmaz, bu bir gerçəkdir.
+327
Həyat özü bir oyundur. Və bu oyunda vacib olan – çətin səviyyələrə doğru yavaş-yavaş addımlamaqdır. Kiçik səhnələrdə qəhrəmanlıq olmur.Problemləriniz və çətinlikləriniz nə qədər böyükdürsə, deməli həyatınız da o qədər böyüyə bilər. Həmin problemləri çözmək üçün içərinizdə artıq kifayət qədər güc var – sadəcə bəzən “oyunun mexanikasını” anlamalı olursan.
sözaltı |
ədəbiyyat |
musiqi |
kino |
təhsil |
idman |
sağlamlıq |
texnologiya (1) |
siyasət |
proqramlama |
elm |
tarix |
incəsənət |
anket |
xəbər |
fəlsəfə (1) |
din |
oyun |
mədəniyyət |
sosial |
etimologiya (1) |
bot |
iqtisadiyyat |
coğrafiya |
bioqrafiya |
dil |
english |
azərbaycan |
nsfw |
şəkil |
həyat (1) |